Na de Tweede Wereldoorlog zei men: dit mag nooit meer gebeuren. Miljoenen joodse mensen en sinti en roma die niet meer welkom waren in het land waar ze dachten thuis te zijn. En niet alleen niet langer welkom, maar ook op een onmenselijke wijze vermoord.

En toch, minder dan 50 jaar erna kwam er oorlog in voormalig Joegoslavië met veel slachtoffers en verwoeste families als gevolg. Ik heb zelf ervaren hoe onwerkelijk het gevoel is dat je niet meer welkom bent op de plek die je “thuis” was. Dit overkomt vele vluchtelingen elke dag die, as we speak, zoeken naar een nieuw thuis omdat hun eigen thuis geen thuis meer is. Mensen geloven dat hun staat voor hen zal zorgen en hen zal beschermen, maar de staat laat eigen inwoners vallen. En dan heb je geen vrijheid, geen bescherming en geen thuis.

Ik denk dat de mensen in Nederland en Europa zich meer bewust mogen zijn dat vrijheid op deze aarde meer een uitzondering dan regel is. Bedenk elke avond als je gaat slapen dat je niet hoeft te vrezen dat straaljagers en bommenwerpers boven je woning vliegen. Dat je geen koffer naast je bed moet hebben voor het geval dat je alles moet verlaten. En als je moet vluchten, weet je dan ook niet of je ooit terug mag keren.

De vrijheid moeten we daarom vieren. Vieren en ook vasthouden. Discussies over een inclusieve samenleving en gelijkwaardige en respectvolle behandeling is ook in een vrij land als Nederland nodig. Ook in ons vrije land is er nog steeds werk te doen aan institutioneel racisme. En die dialoog is zeker niet makkelijk omdat het diepgeworteld is in onze cultuur en opvoeding. Maar het is de enige weg naar een nog meer open en vrije samenleving.

Het zou fijn zijn als mensen meer handelen naar waarden die we in een rechtstaat hoog hebben staan: respect naar elk individu en respect en vrijheid dat elke mens mag zijn wat hij of zij wil. Dan komt er geen ruimte voor discriminatie en geen ruimte voor een kloof tussen de mensen. Wel ruimte om meer mensen die in de nood zijn te helpen en menselijk te behandelen.

Geniet van de prachtige feestdag!